بال ولو
بال ولو یا شیر توپی (BALL VALVE)، یک شیر ربع چرخشی (quarter-turn) است که از یک دیسک توپی شکل برای توقف یا شروع جریان استفاده میکند. از بسیاری جهات به شیر سماوری (PLUG VALVE) شباهت دارد. وقتی دریچه توپی در مسیر جریان قرار دارد، امکان جریان را فراهم میکند درحالیکه وقتی شیر را 90 درجه میچرخانید، قسمت توپر توپ جریان را متوقف میکند.
بیشتر شیرهای توپی از نوع عملکرد سریع هستند که برای راهاندازی آن به چرخش 90 درجهای دسته شیر نیاز دارد؛ اما در مورد شیرهای سایز بزرگ که نیروی زیادی برای باز یا بسته شدن آن نیاز دارد، از چرخدنده استفاده میشود. با این ترتیب، یک چرخدستی کوچک برای کارکرد یک سوپاپ نسبتاً بزرگ کافی است.
در ادامه انواع شیرهای توپی (BALL VALVE) که در خطوط لوله استفاده میشود را شرح خواهیم داد:
- فلوتینگ (Floating)
- ترنیون (Trunnion Mounted)
- 3 راهه (3 Way)
- ورودی بیشتر (Top entry)
- ورودی کناری یا بدنه دوتکه (Side entry or split body)
- بدنه سهتکه (Three-piece body)
شیر توپی شناور (FlOATING BALL VALVE)
داخل شیر توپی شناور، توپ با به هم فشردگی دو نشیمن الاستومری (elastomeric seats) بر توپ در جای خود قرار میگیرد. توپ در داخل بدن شیر آزاد است. قسمت مشخصشده در تصویر را مشاهده کنید و به خاطر بسپارید تا زمانی که در مورد شیر ترنیون (Trunnion Mounted) برای شما توضیح خواهیم داد، تفاوت را مشاهده خواهید کرد.
دسته به شکافی در بالای توپ متصل است که به توپ این امکان را میدهد که ربع دور (90 درجه) بچرخد. میله (شافت) نیز باعث میشود تا مقدار مشخصی از حرکت افقی توپ که از فشاری که بر روی توپ ایجاد میشود، عمل کند. در حقیقت، این حرکت جانبی کوچک، باری بر روی توپ ایجاد میکند که آن را به نشیمن داخل شیر فشار منتقل میکند که باعث بهبود فشردگی نشت دریچه میشود. این نوع طراحی سوپاپ قابلیت قطع دوطرفه را دارد. هنگامیکه فشار بالادست زیاد است کار با شیر فلوتینگ (FlOATING BALL VALVE) بسیار دشوار است.
شیر توپی ترنیون (TRUNNION MOUNTED BALL VALVE)
راهحل فشار بالای شیرهای توپی شناور (FlOATING BALL VALVE)، شیرهای ترنیون (TRUNNION MOUNTED BALL VALVE) است. یک میله کوتاه مانند یک افزونه که بهعنوان یک بازو در بدنه جا گرفته که میتوانید در تصویر مشاهده کنید. در این نوع شیر دسته و توپی بهعنوان یک قطعه واحد کار میکنند. توپ توسط دو نشیمن شناور یا فنردار پشتیبانی میشود که در تماس مداوم با توپ باقی میمانند.
طراحی بال ترنیون به نیروی گشتاور عملیاتی کمتری نیاز دارد. ازاینرو، مقدار محرک و هزینههای کلی شیر را کاهش میدهد. این اختلاف هزینه وقتی اهمیت پیدا میکند که کلاس کاری و اندازه شیر افزایش یابد. ویدیوی زیر را برای این نوع شیرها بررسی کنید.
-
3 راهه (3 Way)
بسته به نیاز خود میتوانید خروجی شیر را به یکی از سه روش زیر تنظیم کنید:
یک ورودی و دو خروجی سیال
یک ورودی و یک خروجی با هدایت جریان
مستقیم سیال را بدون ورودی عبور دهید
سه مدل قابلاستفاده است. نوع خروجی ونت (VENTURI)، نوع خروجی کامل و نوع خروجی کاهنده. قطر داخلی خروجی شیر توپی کامل با قطر داخلی لوله برابر است. این طرح امکان پیگ گیری (PIGGING) را فراهم میکند. در انواع دارای ونت و خروجی کاهنده، اندازه لوله خروجی کمتر از اندازه لوله خط است.
انواع شیرهای توپی بر اساس ساختار بدنه
شیرهای توپی با آرایش مختلف بدنه تولید میشوند. براین اساس این شیرها را میتوان به روشهای زیر طبقهبندی کرد؛
- ورودی بیشتر (Top entry)
- ورودی کناری یا بدنه دوتکه (Side entry or split body)
- بدنه سهتکه (Three-piece body)
برای تجهیزات با دما و فشار کاری بسیار بالا از بدنه تمام جوشکاری شده نیز استفاده میشود.
-
شیر توپی (TOP-ENTRY BALL VALVE)
همانطور که در تصویر بالا مشاهده میکنید، با برداشتن درپوش کلاهک از شیرهای ورودی بالا، امکان دسترسی به داخلی شیرها را برای مونتاژ، جدا کردن، تعمیر و نگهداری بدون برداشتن شیر از خط لوله فراهم میکند.
شیر توپی دوتکه
در این نوع، بدنه شیر به دو یا سه قسمت بدنه تقسیم میشود. توپی (BALL)، حلقههای نشیمن (SEAT RINGS)، دسته (STEM) و سایر قطعات داخلی که در داخل قسمت بزرگتر بدنه قرارگرفته و با پیچ و مهره با قطعات کوچکتر در کنار یکدیگر قرار میگیرند.
برای یک شیر توپی دوتکه مراجعه کنید به بال ولو فلوتینگ (FlOATING BALL VALVE) و برای شیر توپی سهتکه مراجعه کنید به تصویر زیر:
اجزای بال ولو فلنجی گازی
اجزای اصلی شیر عبارتاند از بدنه (BODY)، توپی (BALL)، دسته (STEM) و نشیمنها (SEAT). نشیمن (SEAT) شیر میتواند فلزی یا نرم باشد. این شیر بسته به تعداد خروجیهای شیر و تعداد نشیمنهای آن، ممکن است یکطرفه، دوطرفه یا چند طرفه باشد؛ مانند یک پلاگ ولو چند طرفه.
کاربردهای شیرهای توپی فولادی
- میتوان از آن در انواع تجهیزات سیالات بهعنوان شیر روشن- خاموش (ON-OFF STOP) استفاده کرد.
- میتواند در تجهیزات گاز و بخار و همچنین تجهیزات هیدروکربن استفاده شود.
- شیرهای نشیمن فلزی (METAL SEAT) میتوانند در فشار و دمای بالا استفاده شوند.
برای اتصال آنها به تجهیزات دیگر از اتصالات لولهای استفاده میشود.
مزایا بال ولو فولادی
- باز و بسته شدن سریع این نوع شیر که بهصورت قابلاطمینان در دما و فشار بالا کیپ میشود.
- از شیرهای دروازهای (GATE VALVE) با همان سایز و رتبهبندی کوچکتر و سبکتر است.
- انواع مختلف شیرهای توپی این امکان را به شما میدهد تا شیر متناسب با کاربرد مدنظر خود را انتخاب کنید.
- کارکرد آسان و نگهداری مقرونبهصرفه
معایب
- نمیتوان از آن در تجهیزاتی که نیاز به قطع سریع گاز است استفاده کرد.
- در سیالات غلیظ (مانند دوغاب) یا سایر کاربردهای مشابه، ذرات معلق تهنشین شده و در حفرههای بدنه رسوب میکنند که باعث سایش، نشت یا خرابی شیر میشوند.
- به دلیل باز و بسته شدن سریع، ممکن است فشارهای موجی ایجاد شود که میتواند به تجهیزات داخلی آسیب برساند.
مجموعه ایران ولو آماده ارائه راهنمایی و مشاوره در زمینه تامین انواع بال ولو به شما می باشد.
گذاشتن کامنت