پلاگ ولو چیست؟

پلاگ ولو که نام دیگرشان شیر سماوری می باشد، شیر هایی دارای پلاگ های استوانه ای یا مخروطی می باشند، که می توانند درون بدنه شیر چرخانده شوند تا جریان را کنترل کنند. پلاگ در شیرهای سماوری دارای یک یا چند معبر توخالی می باشند که سیال بعد از عبور از پلاگ به یک طرف دیگر می رود. بنابراین سیال می تواند از میان آن زمانی که شیر باز است جریان یابد. این شیرها ساختمان بسیار ساده دارند و اغلب مقرون به صرفه هستند. هنگامی که پلاگ به صورت مخروطی چرخانده می شود، استم/ دسته معمولا به انتهای بزرگ تر آن متصل می شود.

 

ساده ترین و رایج ترین نوع کلی شیر سماوری یک شیر دو راهه (دو خروجی/ دو پورت) با دو موقعیت می باشد:

  • باز جهت عبور جریان
  • بسته جهت جلوگیری از جریان

 

 

پلاگ ولو های فلزی مخروطی (معمولا برنجی) اغلب به عنوان شیر های ساده باز و بسته در خطوط گاز طبیعی خانگی به کار برده می شود. ممکن است برخی از آنها بیشتر از دو خروجی داشته باشند. در پلاگ ولو های سه راهه، جریان از یک خروجی می تواند به خروجی دوم و سوم هدایت شود. می تواند طوری طراحی شود که انتقال جریان بین پورت های 1 و 2، 2 و 3، 3 و 1، و یا حتی امکان اتصال هر سه پورت با هم امکان داشته باشد.

 

 

امکان تقسیم جریان در پلاگ ولو های چند خروجی شبیه با امکانات شیر توپی های چند پورت و یا خروجی و یا شیر چند پورت با روتور می باشد. یک امکان دیگر در پلاگ ولو ها داشتن یک پورت در یک سمت شیر و دو پورت دیگر در طرف دیگر با دو راه سیال موازی و مورب در داخل پلاگ می باشد. در این حالت پلاگ می توانند تا 180 درجه چرخیده شود تا به خروجی در یک طرف به دو پورت در طرف دیگر متصل شود.

 

 

اجزای پلاگ ولو

 

 

 

ساختمان این شیر بسیار ساده و شامل قطعات زیر می باشد:
  • بدنه
  • مجرابند همراه با حفره هایی برای عبور سیال
  • در پوش آب بندی

 

انواع پلاگ ولو

پلاگ ولو ها در تعداد خروجی های متفاوت و مدل های خشک و روغنی به انواع زیر تقسیم می شود:

  1. lubricated taper plug valve
  2. non lubricated taper plug valve

 

  1. شیر سماوری با سیستم روانکاری lubricated taper plug valve

پلاگ داخل یک شیر روانکاری دارای یک حفره در وسط محور خود است. که می توانید در تصویر مشاهده کنید. محفظه روان کننده در پایین و اتصالات تزریق روان کننده در بالا قرار دارد.

شیر کنترلی کوچک زیر اتصالات تزریقی از جاری شدن روان کننده در جهت معکوس پس از تزریق آن به داخل حفره جلوگیری می کند.

 

 

سطح پلاگ به طور مداوم توسط روان کننده روان می شود که از حفره مرکزی از طریق سوراخ های شعاعی به شیارهای روان کننده روی سطح پلاگ حرکت می کند. حالا چرا ما همه اینها را نیاز داشتیم؟ بسیاری از شیرهای سماوری از جنس فلز هستند.

فاصله باریک اطراف پلاگ ممکن است باعث نشت شود و اگر فاصله را بیشتر کاهش دهید، اصطکاک را افزایش داده و پلاگ ممکن است داخل بدنه شیر گیر کند.

روان کننده نیروی مورد نیاز برای باز یا بسته شدن پلاگ را کاهش می دهد و حرکت روان آن را امکان پذیر می کند. همچنین از خوردگی پلاگ جلوگیری می کند.

مواد روان کننده باید با سیال خط لوله سازگار باشد. نباید توسط محیط جریان حل شده یا شسته شود زیرا ممکن است سیال را آلوده کرده و به آب­بندی بین پلاگ و بدنه آسیب برساند و در نتیجه نشتی ایجاد شود. همچنین روان کننده مورد استفاده باید بتواند دمای محیط جریان را تحمل کند.

پلاگ ولوهای روان کننده در محدوده اندازه بزرگ موجود هستند و برای کار در خدمات درجه حرارت فشار بالا مناسب هستند. این شیرها در معرض سایش کمتری هستند و مقاومت به خوردگی بهتری را در برخی از محیط های سرویس ارائه می دهند.

 

علت گریس کاری شیرها به دلایل زیر می باشد:

  • آسان باز و بسته شدن شیر
  • جلوگیری از اصطکاک میان قطعه های فلزی
  • تعویض سیترینگ بدون نیاز به دمونتاژ شیر
  • تعمیر شیر بدون نیاز به جداکردن شیر از مسیر
  • جلوگیری از خوردگی داخلی شیر
  • ایجاد نیروی هیدرولیکی جهت رفع قطعه ی مسدود کننده

 

2. شیر های سماوری بدون سیستم روانکاری non lubricated taper plug valve

در این نوع شیرآلات از پوشش یا لاینر غیر فلزی الاستومری استفاده می شود. این پوشش در حفره بدنه شیر نصب شده است. پلاگ مخروطی صیقلی شده به عنوان گوه عمل می کند و لاینر را به بدن فشار می دهد.

 

 

این پوشش غیر فلزی اصطکاک بین پلاگ و بدنه شیر را کاهش می دهد. شیرهای غیر روان کننده نیاز به حداقل تعمیر و نگهداری دارند. به دلیل سیت (seat) غیر فلزی ، این شیرها در سرویس های با درجه حرارت بالا استفاده نمی شوند.

در این شیر که سیستم تزریق روغن گریس ندارد، وظیفه آب بندی بر عهده یک لایه پوشش بر روی پلاگ یا روی سطح داخلی بدنه می باشد. این شیرها معمولا برای خطوط با فشار کم حدود 150 تا 600psi به کار برده می شوند ولی در مقایسه یا شیر های روغن کاری شده به علت سایش و اصطکاک از بین می رود.

 

استاندارد ساخت این شیر کدام است؟
  • BS 5353
  •  API 599
  • API 6D
  •  و بر اساس استاندارد API 6D تست می شود.

 

نحوه عملکرد این شیر چگونه است؟

این شیر زیر مجموعه شیر آلات باز و بسته (on/off) قرار می گیرد. به این صورت که باید به صورت کامل باز و یا بسته شود و اگر در حالت نیمه باز یا بسته قرار گیرد، شیر آسیب خواهد دید. پلاگ یا مجرابند که در بالاتر ذکر شد به صورت مخروطی و استوانه ای می باشند. که به وسیله استم حرکت تا 90 درجه خواهد داشت و باز و بسته کردن شیر را به عهده دارد. از این رو به این شیر ها باز کننده سریع (Quick Opening) و شیر های ربع گرد (Quarter Turn Action) نیز می گویند. سوراخ تعبیه شده بر روی پلاگ، زمانی که شیر باز است در مسیر کانال جریان قرار می گیرد.

طراحی بدنه داخلی ابن شیر به گونه ای است که مساحت عبوری از شیر کوچکتر از مساحت خط لوله می باشد که اصطلاحا به آن (Reduce Port) نیز گفته می شود. چنین طراحی موجب می شود که جریان سیال هنگام عبور از شیر که مساحت کمتری دارد، باعث افت فشار سیال می گردد. اگر طراحی مساحت با خطا انجام شود، سیال در هنگام عبور از شیر دچار تلاطم و آشفتگی می گردد.

 

انواع پلاگ از نظر معبر سیال

پلاگ ها یا گرد هستند یا مخروطی. که ممکن است انواع مختلفی از دهانه های خروجی را داشته باشند که هر کدام دارای درجه متفاوتی از ناحیه باز شده هستند.

معبر مستطیلی
معبر گرد
معبر دوزنقه

در اینجا در تصویر ، پلاگ مخروطی را با طرح مستطیلی ، گرد و دوزنقه مشاهده می کنید.

 

 

  • دهانه مستطیلی

    رایج ترین برای یک پلاگ ولو است. دهانه مستطیل شکل حداقل 70% از سطح مقطع لوله مربوطه را شامل می شود.

  • دهانه گرد

    پلاگ دارای یک دهانه گرد  است. این در FULL BORE و کاهش دهانه موجود است. شیرهایی که دارای دهانه های کاهش دهنده هستند فقط در مواردی استفاده می شوند که محدودیت جریان مهم نباشد.

  • دهانه لوزی/دوزنقه

    دارای یک دهانه لوزی/ذوزنقه شکل است. همه شیرهای ورودی لوزی از نوع جریان محدود هستند. این طرح برای سرویس خنثی سازی است.

 

کاربرد شیر سماوری

  • سیستم لوله کشی نفت و گاز
  • پروژه های با فشار خلا بالا
  • جهت انحراف مسیر در شیر های چند پورتی
  • قطع و وصل کردن جریان

 

مزایا

  • جهت تعمیر و با تمیز کردن پلاگ ولو نیازی به حذف آن از سیستم لوله کشی نمی باشد.
  • چرخش سریع دسته و باز و بسته کردن سریع جریان
  • مدل هایی با سه پورت ورودی جهت انحراف و ترکیب جریان به کار برده می شود.
  • آسان باز و بسته شدن شیر
  • مقاومت کم در برابر عبور جریان
  • طراحی ساده با تعداد قطعات کمتر

 

معایب

  • اصطکاک بالا موجب صرف انرژی بیشتر برای چرخش پلاگین می شود.
  • قیمت و هزینه بالا این شیر ها

ورودی و خروجی با مساحت کمتر به علت پلاگ مخروطی

 

منبع:

www.hardhatengineer.com